Εχω την εντύπωση πως σχεδόν όλοι οι άνθρωποι που γνώρισα στη ζωή μου έχουν γίνει αντικείμενο τουλάχιστον μιας βιογραφίας», διαπιστώνει με μια αδιαφορία λιγότερο ή περισσότερο προσποιητή ο Γκορ Βιντάλ, στο βίβλίο του «Παλίμψηστο», μια αυτοβιογραφία, αλλά συγχρόνως και βιογραφία όλων όσους γνώρισε. Και για να το εμπεδώσουμε καλύτερα, παραθέτει με ειρωνική διάθεση ένα παράδειγμα: «Ο παλιός μου φίλος, Πολ Μπόουλς, που πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του παρέα με πρόσωπα πιο διάσημα από τον ίδιο, θα μπορούσε να είχε μια ολόκληρη βιβλιοθήκη αφιερωμένη αποκλειστικά στον ίδιο και σε εκείνους με τους οποίους είχε συμβιώσει».
Ο πρώτος τόμος του «Παλίμψηστου», αν και κυκλοφόρησε πριν από δέκα χρόνια στις ΗΠΑ, εκδόθηκε μόλις πριν από λίγες ημέρες στη Γαλλία. Με αυτή την ευκαιρία, καθώς και από την είδηση ότι τον ερχόμενο Νοέμβριο αναμένεται η έκδοση του δεύτερου τόμου στην πατρίδα του, ο διάσημος και ιδιόρρυθμος Αμερικανός συγγραφέας παραχώρησε πολλές συνεντεύξεις στο γαλλικό Τύπο.
Ο τίτλος του βιβλίου του παραπέμπει σε πολλαπλές γραφές του κειμένου που αφορά τη ζωή του, προκειμένου να σβήσει όσο το δυνατόν καλύτερα τις μαρτυρίες των μεν και τις εξομολογήσεις των δε, όπως λέει ο ίδιος.
Αριστοκράτης από το Νότο, με τεράστια μόρφωση και γόνος πολιτικών ανδρών (ο παππούς του ήταν γερουσιαστής), εξάδελφος του Τζίμι Κάρτερ και του Αλ Γκορ, φίλος του Τζον Κένεντι και του Πολ Νιούμαν, οφείλει τη φήμη του στις ακραίες συχνά απόψεις που εκφράζει και στη κριτική που ασκεί με κουτσομπολίστικη διάθεση σε γνωστούς, φίλους, διάσημους ή μη, ή, για να το διατυπώσουμε πιο σωστά, σε όλους όσους με τους οποίους συνδέθηκε με τον έναν ή άλλο τρόπο. Ο ίδιος είχε πει παλαιότερα: «Φαίνεται πως έχω γνωρίσει όλο τον κόσμο, αλλά δεν γνώρισα κανέναν», και όπως διευκρινίζει σήμερα, το γεγονός ότι δεν θέλησε να γνωρίσει κανέναν ήταν αποτέλεσμα μιας συνεχούς προσπάθειας από την πλευρά του! Σ' αυτή τη φράση βρίσκεται και το κλειδί του χαρακτήρα του. Αυτός ο κοσμικός περιφρονούσε πάντα τους ανθρώπους. Προσπάθησε όντως με όλη του τη δύναμη να γίνει όσο το δυνατόν λιγότερο αγαπητός στους γύρω του. Αυτοπροσδιορίζεται ως μοναχικός άνθρωπος, που ενδιαφέρεται μόνο για το πρόσωπό του. Από μικρός, η συντροφιά με άλλα παιδιά τού είναι ενοχλητική και προτιμά το διάβασμα. Τον ενδιαφέρει μήπως ο έρωτας; Δεν είναι σίγουρο. Δεν δίνεται στους εραστές του και δηλώνει πως είναι καλύτερο να τους πληρώνεις και να μην έχεις καμία δέσμευση. Ωστόσο, ποτέ δεν κάνει σεξ με ανθρώπους με τους οποίους έχει κάποια οικειότητα, όπως με τον άνθρωπο με τον οποίο μοιράστηκε τη ζωή του για πολλά χρόνια.
Αυτό τον μισανθρωπισμό του ο Γκορ Βιντάλ τον πλήρωσε ακριβά. Ποιος ενδιαφέρεται σήμερα για το έργο του; Από τους μεγάλους συγγραφείς της γενιάς του, είναι ο μόνος που έμεινε στο περιθώριο. Ο φίλος του, ο Τένεσι Ουίλιαμς, έγινε ο μεγαλύτερος δραματουργός της εποχής του. Ο Τρούμαν Καπότε, ο συγγραφέας αρκετών καλτ βιβλίων. Ο Νόρμαν Μέιλερ, πρωταθλητής της λογοτεχνίας. Ο Πολ Μπόουλς, θρύλος για κάποιους. Ο Ουίλιαμ Στάιρον, ένας κλασικός... Ο Γκορ Βιντάλ όμως, συγγραφέας αρκετών σημαντικών μυθιστορημάτων, όπως το πρώτο του, που είχε κάνει πάταγο στη συντηρητική Αμερική, «Το αγόρι πλάι στο ποτάμι» (εκδόσεις Γράμματα), στο οποίο αναφέρεται ανοικτά στην ομοφυλοφιλία, τον «Ιουλιανό» (εκδόσεις «Εξάντας»), τον εκκεντρικό αυτοκράτορα και άλλα, έμεινε στο περιθώριο. Την αποτυχία του στο εξωτερικό την αποδίδει στους μεταφραστές και τους εκδότες του έργου του, όμως έχει κι αυτός μέρος της ευθύνης. Ο Βιντάλ έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι του για να δώσει προς τους άλλους την εικόνα του ψυχρού, σαρκαστικού, σκληρού ντιλετάντη. Την εικόνα ενός αριστερού δημοκράτη, αντιιμπεριαλιστή, που κοροϊδεύει τόσο τους δεξιούς όσο και τους αριστερούς. Κανείς δεν μπορούσε να του κολλήσει μια ετικέτα. Η στάση αυτή δεν εκτιμήθηκε ούτε από τους αναγνώστες ούτε από τους κριτικούς, ούτε από τους πανεπιστημιακούς. Με την έκδοση των «Απομνημονευμάτων» του, ίσως καταφέρει να αλλάξει τη γνώμη όλων αυτών. Είναι ένα βιβλίο που μοιάζει με ένα «ταξιδιωτικό ημερολόγιο στο παρελθόν», ειδικότερα των τριάντα πρώτων χρόνων της ζωής του, γραμμένο το 1993 και το 1994, στη βίλα του στο Ραβέλο της Ιταλίας, με μια μεγάλη ελευθερία ύφους και αδιαφορώντας επιδεικτικά για τις χρονολογίες. Η αυτοβιογραφία του Βιντάλ δεν έχει καμία σχέση με μια γραμμική αφήγηση. Το πιο ενδιαφέρον, ωστόσο, είναι ότι πέρα από τις κακίες του για διάσημα πρόσωπα που συνάντησε στη ζωή του, στα «Απομνημονεύματά» του εμφανίζεται το συναίσθημα, ο σεβασμός και ορισμένες φορές ακόμη και τρυφερότητα. Είναι ένα «αντίο» προς σ' έναν κόσμο, σε έναν αιώνα, σε μια λογοτεχνία και σε έναν νεανικό του έρωτα, τον Jim Trimble, που σκοτώθηκε σε ηλικία 20 ετών, στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο: «Το άλλο μου μισό που δεν έζησε αρκετά ώστε να ενηλικιωθεί», τον σημάδεψε για πάντα. Ο Βιντάλ, μετά από αυτό το συμβάν ήταν σίγουρος πως δεν θα μπορούσε ποτέ πια να συναντήσει αυτό το «μισό» και προτίμησε τις περιστασιακές σχέσεις.
Περνά ένα βράδυ με τον Τζακ Κέρουακ, τσακώνεται συνεχώς με τον Τρούμαν Καπότε («Ο Τρούμαν προσπάθησε με κάποια επιτυχία να εισχωρήσει σε έναν κόσμο από τον οποίο εγώ προσπάθησα, με κάποια επιτυχία, επίσης, να βγω»). Παίρνει το πρωινό του με τον Κοκτό, «κάνει καμάκι» με τον Τένεσι Ουιλιάμς, συναντά τον Σαρτρ και την Μποβουάρ στο Παρίσι. Ο αριθμός των διασημοτήτων με τους οποίους συναναστράφηκε είναι εντυπωσιακός: «Θα μπορούσε να είναι διασκεδαστικό αυτό, αν είχα κάτι το πραγματικά ενδιαφέρον να πω για τον καθέναν τους ή αν είχα, όπως τόσοι σύγχρονοι συγγραφείς αυτοβιογραφιών, θυελλώδεις ερωτικές περιπέτειες, αποτυχημένους γάμους, αυτιστικά παιδιά, νευρικούς κλονισμούς, υπερβολικές δόσεις ναρκωτικών, θεραπείες, δηλαδή μια απλή ζωή λογοτέχνη», λέει με ειρωνεία. «Η μνήμη είναι πολύ παράξενη, επιστημονικά δεν είναι ένας μηχανισμός επανάληψης. Μπορεί να έχω σκεφτεί χίλιες φορές το περιστατικό που έπεσα και έσπασα το πόδι μου όταν ήμουν δέκα χρόνων, αλλά κάθε φορά θα το έχω κάπως διαφορετικά στο μυαλό μου. Η μνήμη αυτού του γεγονότος δεν ήταν ποτέ στην πραγματικότητα, παρά η μνήμη της τελευταίας ανάμνησης του γεγονότος. Γι' αυτό, λοιπόν, χρησιμοποιώ την εικόνα του παλίμψηστου -μια γραφή πάνω σε άλλη- και αυτό αποτελεί για μένα τη μνήμη. Δεν είναι ταινίες που τις ξαναπαίζουμε ως έχουν, αλλά μάλλον μια θεατρική παράσταση με πρόσωπα που εμφανίζονται πού και πού».
Οταν τον ρωτά κανείς πώς βλέπει το μέλλον, απαντά: «Βρίσκεστε μπροστά στον τελευταίο Αμερικανό διανοούμενο που ζει κρυμμένος στους λόφους του Χόλιγουντ».
Ο τίτλος του βιβλίου του παραπέμπει σε πολλαπλές γραφές του κειμένου που αφορά τη ζωή του, προκειμένου να σβήσει όσο το δυνατόν καλύτερα τις μαρτυρίες των μεν και τις εξομολογήσεις των δε, όπως λέει ο ίδιος.
Αριστοκράτης από το Νότο, με τεράστια μόρφωση και γόνος πολιτικών ανδρών (ο παππούς του ήταν γερουσιαστής), εξάδελφος του Τζίμι Κάρτερ και του Αλ Γκορ, φίλος του Τζον Κένεντι και του Πολ Νιούμαν, οφείλει τη φήμη του στις ακραίες συχνά απόψεις που εκφράζει και στη κριτική που ασκεί με κουτσομπολίστικη διάθεση σε γνωστούς, φίλους, διάσημους ή μη, ή, για να το διατυπώσουμε πιο σωστά, σε όλους όσους με τους οποίους συνδέθηκε με τον έναν ή άλλο τρόπο. Ο ίδιος είχε πει παλαιότερα: «Φαίνεται πως έχω γνωρίσει όλο τον κόσμο, αλλά δεν γνώρισα κανέναν», και όπως διευκρινίζει σήμερα, το γεγονός ότι δεν θέλησε να γνωρίσει κανέναν ήταν αποτέλεσμα μιας συνεχούς προσπάθειας από την πλευρά του! Σ' αυτή τη φράση βρίσκεται και το κλειδί του χαρακτήρα του. Αυτός ο κοσμικός περιφρονούσε πάντα τους ανθρώπους. Προσπάθησε όντως με όλη του τη δύναμη να γίνει όσο το δυνατόν λιγότερο αγαπητός στους γύρω του. Αυτοπροσδιορίζεται ως μοναχικός άνθρωπος, που ενδιαφέρεται μόνο για το πρόσωπό του. Από μικρός, η συντροφιά με άλλα παιδιά τού είναι ενοχλητική και προτιμά το διάβασμα. Τον ενδιαφέρει μήπως ο έρωτας; Δεν είναι σίγουρο. Δεν δίνεται στους εραστές του και δηλώνει πως είναι καλύτερο να τους πληρώνεις και να μην έχεις καμία δέσμευση. Ωστόσο, ποτέ δεν κάνει σεξ με ανθρώπους με τους οποίους έχει κάποια οικειότητα, όπως με τον άνθρωπο με τον οποίο μοιράστηκε τη ζωή του για πολλά χρόνια.
Αυτό τον μισανθρωπισμό του ο Γκορ Βιντάλ τον πλήρωσε ακριβά. Ποιος ενδιαφέρεται σήμερα για το έργο του; Από τους μεγάλους συγγραφείς της γενιάς του, είναι ο μόνος που έμεινε στο περιθώριο. Ο φίλος του, ο Τένεσι Ουίλιαμς, έγινε ο μεγαλύτερος δραματουργός της εποχής του. Ο Τρούμαν Καπότε, ο συγγραφέας αρκετών καλτ βιβλίων. Ο Νόρμαν Μέιλερ, πρωταθλητής της λογοτεχνίας. Ο Πολ Μπόουλς, θρύλος για κάποιους. Ο Ουίλιαμ Στάιρον, ένας κλασικός... Ο Γκορ Βιντάλ όμως, συγγραφέας αρκετών σημαντικών μυθιστορημάτων, όπως το πρώτο του, που είχε κάνει πάταγο στη συντηρητική Αμερική, «Το αγόρι πλάι στο ποτάμι» (εκδόσεις Γράμματα), στο οποίο αναφέρεται ανοικτά στην ομοφυλοφιλία, τον «Ιουλιανό» (εκδόσεις «Εξάντας»), τον εκκεντρικό αυτοκράτορα και άλλα, έμεινε στο περιθώριο. Την αποτυχία του στο εξωτερικό την αποδίδει στους μεταφραστές και τους εκδότες του έργου του, όμως έχει κι αυτός μέρος της ευθύνης. Ο Βιντάλ έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι του για να δώσει προς τους άλλους την εικόνα του ψυχρού, σαρκαστικού, σκληρού ντιλετάντη. Την εικόνα ενός αριστερού δημοκράτη, αντιιμπεριαλιστή, που κοροϊδεύει τόσο τους δεξιούς όσο και τους αριστερούς. Κανείς δεν μπορούσε να του κολλήσει μια ετικέτα. Η στάση αυτή δεν εκτιμήθηκε ούτε από τους αναγνώστες ούτε από τους κριτικούς, ούτε από τους πανεπιστημιακούς. Με την έκδοση των «Απομνημονευμάτων» του, ίσως καταφέρει να αλλάξει τη γνώμη όλων αυτών. Είναι ένα βιβλίο που μοιάζει με ένα «ταξιδιωτικό ημερολόγιο στο παρελθόν», ειδικότερα των τριάντα πρώτων χρόνων της ζωής του, γραμμένο το 1993 και το 1994, στη βίλα του στο Ραβέλο της Ιταλίας, με μια μεγάλη ελευθερία ύφους και αδιαφορώντας επιδεικτικά για τις χρονολογίες. Η αυτοβιογραφία του Βιντάλ δεν έχει καμία σχέση με μια γραμμική αφήγηση. Το πιο ενδιαφέρον, ωστόσο, είναι ότι πέρα από τις κακίες του για διάσημα πρόσωπα που συνάντησε στη ζωή του, στα «Απομνημονεύματά» του εμφανίζεται το συναίσθημα, ο σεβασμός και ορισμένες φορές ακόμη και τρυφερότητα. Είναι ένα «αντίο» προς σ' έναν κόσμο, σε έναν αιώνα, σε μια λογοτεχνία και σε έναν νεανικό του έρωτα, τον Jim Trimble, που σκοτώθηκε σε ηλικία 20 ετών, στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο: «Το άλλο μου μισό που δεν έζησε αρκετά ώστε να ενηλικιωθεί», τον σημάδεψε για πάντα. Ο Βιντάλ, μετά από αυτό το συμβάν ήταν σίγουρος πως δεν θα μπορούσε ποτέ πια να συναντήσει αυτό το «μισό» και προτίμησε τις περιστασιακές σχέσεις.
Περνά ένα βράδυ με τον Τζακ Κέρουακ, τσακώνεται συνεχώς με τον Τρούμαν Καπότε («Ο Τρούμαν προσπάθησε με κάποια επιτυχία να εισχωρήσει σε έναν κόσμο από τον οποίο εγώ προσπάθησα, με κάποια επιτυχία, επίσης, να βγω»). Παίρνει το πρωινό του με τον Κοκτό, «κάνει καμάκι» με τον Τένεσι Ουιλιάμς, συναντά τον Σαρτρ και την Μποβουάρ στο Παρίσι. Ο αριθμός των διασημοτήτων με τους οποίους συναναστράφηκε είναι εντυπωσιακός: «Θα μπορούσε να είναι διασκεδαστικό αυτό, αν είχα κάτι το πραγματικά ενδιαφέρον να πω για τον καθέναν τους ή αν είχα, όπως τόσοι σύγχρονοι συγγραφείς αυτοβιογραφιών, θυελλώδεις ερωτικές περιπέτειες, αποτυχημένους γάμους, αυτιστικά παιδιά, νευρικούς κλονισμούς, υπερβολικές δόσεις ναρκωτικών, θεραπείες, δηλαδή μια απλή ζωή λογοτέχνη», λέει με ειρωνεία. «Η μνήμη είναι πολύ παράξενη, επιστημονικά δεν είναι ένας μηχανισμός επανάληψης. Μπορεί να έχω σκεφτεί χίλιες φορές το περιστατικό που έπεσα και έσπασα το πόδι μου όταν ήμουν δέκα χρόνων, αλλά κάθε φορά θα το έχω κάπως διαφορετικά στο μυαλό μου. Η μνήμη αυτού του γεγονότος δεν ήταν ποτέ στην πραγματικότητα, παρά η μνήμη της τελευταίας ανάμνησης του γεγονότος. Γι' αυτό, λοιπόν, χρησιμοποιώ την εικόνα του παλίμψηστου -μια γραφή πάνω σε άλλη- και αυτό αποτελεί για μένα τη μνήμη. Δεν είναι ταινίες που τις ξαναπαίζουμε ως έχουν, αλλά μάλλον μια θεατρική παράσταση με πρόσωπα που εμφανίζονται πού και πού».
Οταν τον ρωτά κανείς πώς βλέπει το μέλλον, απαντά: «Βρίσκεστε μπροστά στον τελευταίο Αμερικανό διανοούμενο που ζει κρυμμένος στους λόφους του Χόλιγουντ».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου