Ένα μυθιστόρημα για τρεις γενιές Ελλήνων (1934-2008) που προσπαθούν να ζήσουν τη ζωή τους, την ώρα που η Ιστορία δείχνει τα δόντια της. Γονείς και παιδιά, φοιτητές, μαθητές, πανεπιστημιακοί δάσκαλοι, μπακάληδες και αλάνια, γιαγιάδες και υπάλληλοι, συνδικαλιστές και ουδετερόφιλοι μαθαίνουν επώδυνα πως πρώτα κοιτάς πού χύθηκε το αίμα σου και ύστερα διαλέγεις πλευρά.Ένα πολυπρόσωπο, πολυεπίπεδο μυθιστόρημα, που διαβάζεται μονορούφι. Μια καλοδουλεμένη αφήγηση με αριστοτεχνική δομή που θέτει τον σύγχρονο Έλληνα αναγνώστη μπροστά στο παρελθόν του.
Ο Δημοσθένης Κούρτοβικ αναφερει σχετικά με το βιβλίο:στην εφημερίδα Τα Νέα (17/4/2010) ".....Σ΄ ένα σχετικά μικρής έκτασης μυθιστόρημα, όπως είναι το Απόψε δεν έχουμε φίλους, η Νικολαΐδου, με ζηλευτή οικονομία έκφρασης (κάτι πολύ σπάνιο στα μυθιστορήματα που βγαίνουν σήμερα στη χώρα μας), κατορθώνει μια δύσκολη αφηγηματική σύνθεση, η οποία καλύπτει χρονικά μισόν αιώνα νεότερης ελληνικής Ιστορίας, μοιράζει την προσοχή της σε πολύ διαφορετικούς ανθρώπους διαφορετικών γενεών και συμπλέκει με πειστικό τρόπο τις τύχες τους σ΄ έναν μύθο-σχόλιο για τις σχέσεις Ιστορίας, πολιτικής ταυτότητας και προσωπικού ήθους στην ειδική περίπτωση της σύγχρονης ελληνικής εμπειρίας.
Αναλυτικότερα, η Νικολαΐδου πετυχαίνει σ΄ αυτό το μυθιστόρημα τρία πράγματα: α) να στήσει ζωντανούς, ενδιαφέροντες χαρακτήρες, με φωτοσκιάσεις, αντιφάσεις και απρόβλεπτη δυναμική της συμπεριφοράς• β) να παρουσιάσει τρεις διαδοχικές γενιές ανθρώπων όχι με τον συνήθη σε τέτοιες περιπτώσεις ιδεοτυπικό τρόπο (όπου κάθε γενιά περιγράφεται ως δέσμια της προηγούμενης, είτε αναλαμβάνοντας να εξοφλήσει τους λογαριασμούς εκείνης είτε μετακινούμενη από οργή ή ενοχές στον αντίποδά της) αλλά αναδεικνύοντας πολύπλοκες και συχνά αναπάντεχες οργανικές σχέσεις ανάμεσα στα μέλη τους, τα οποία (άλλη μια διαφορά από την πεπατημένη) έχουν ολοκληρωμένη ατομικότητα• και γ) να συνοψίσει την ελληνική περιπέτεια (προπαντός την περιπέτεια των συνειδήσεων) από την Κατοχή ώς τα τέλη της δεκαετίας του 1980 διαλέγοντας ως παραδειγματική περίπτωση τις διεργασίες εντός της πανεπιστημιακής κοινότητας της Θεσσαλονίκης το ίδιο διάστημα...."
Θετικά αποτιμά το βιβλίο και η Όλγα Σελλά στην Καθημερινή (27/3/2010) "...Στα θετικά του βιβλίου της Σοφίας Νικολαΐδου δεν είναι μόνο οι χαρακτήρες και η ζωντάνια τους. Και πρόκειται για πολλούς χαρακτήρες, διαφορετικής ψυχοσύνθεσης και νοοτροπίας. Είναι και η απόδοση των διαφορετικών ιστορικών περιόδων. Και είναι, τέλος, η λογοτεχνικότητα με την οποία όλα αυτά είναι δοσμένα. Αρετές μεγάλες και όχι συχνά συναπαντήματα. Κι αν το ένα ατού του βιβλίου είναι το υφολογικό, το άλλο είναι το ιδεολογικό. Παιδί της μεταπολίτευσης και η ίδια, ήρθε η ώρα να κοιτάξει λίγο προς τα πίσω και μέσα της για να κατανοήσει την εποχή της, τον εαυτό της, τις ιδεολογίες που μας περιβάλλουν, αυτές που κυριαρχούν, αυτές που διαφοροποιήθηκαν, αυτές που έπαψαν να υπάρχουν....".
Αντίθετα ο Βαγγέλης Χατζηβασιλείου στην Καθημερινή (23/5/2010) ενώ αναγνωρίζει την πρωτρτυπία της σύλληψης του βιβλίου, εκφράζει τις διαφωνίες του για την ανάπτυξη των χαρακτήρων και αποδίδει στη συγγραφέα προκατασκευασμένο μυθιστορηματικό λόγο "...Η σύλληψη της Νικολαΐδου είναι πρωτότυπη, αλλά παρουσιάζει σοβαρά προβλήματα στο επίπεδο της αφηγηματικής σύνθεσης. Το κέντρο βάρους του βιβλίου της, που είναι η ανάδειξη του διάχυτου δωσιλογισμού, περιορίζεται ουσιαστικά σε μερικές αράδες (όταν ο Σουκιούρογλου περιγράφει το περιεχόμενο της διατριβής του), ενώ από τη μυθιστορηματική δράση, όπως συγκεντρώνεται γύρω από το πρόσωπο του Εξάγγελου, προκύπτει μόνο η ανθρωπολογία του παραδεδομένου δωσιλογισμού: ακροδεξιοί, περιθωριακά στοιχεία και υπερσυντηρητικοί γερμανοτραφείς λόγιοι.
Στον αέρα, όμως, μένει και η επιστημονική δίωξη του Σουκιούρογλου από τον Αστερίου. Γιατί ο μέγας καθηγητής κόβει τον φιλέρευνο υποψήφιο διδάκτορα; Αν το κάνει επειδή τον ενοχλεί η αλήθεια του δωσιλογισμού, η αφήγηση δεν το τεκμηριώνει επαρκώς και δεν επιτρέπει στον αναγνώστη να συμπληρώσει μόνος του τα κενά. Αν, πάλι, το κάνει επειδή είναι ψυχικά τελείως χαλασμένος, η δραματουργία δεν φωτίζει πειστικά και εις βάθος τα κίνητρα του κακοπαθημένου χαρακτήρα του.
Από έντονη σχηματικότητα πάσχουν (με την εξαίρεση του Εξάγγελου και της γιαγιάς Νίνας) και οι υπόλοιποι χαρακτήρες του βιβλίου, στριμωγμένοι σε ένα χονδροειδές φάσμα θυτών και θυμάτων: ο σούπερ αριβίστας Στράτος, οι αποδιοπομπαίοι τράγοι Σουκιούρογλου, Φανή και Ντόκας. Προσπαθώντας να απομυθοποιήσει τους θεσμούς και να επαναδιατυπώσει την Ιστορία, η Νικολαΐδου δεν αποφεύγει τις δικές της ιδεολογικοποιήσεις, που έχουν ως αποτέλεσμα έναν μονόδρομο και σαφώς προκατασκευασμένο μυθιστορηματικό λόγο...".
Το βιβλίο συζητήθηκε στη Λέσχη στις 26 Αυγούστου 2010
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου