Κρίση, μια έννοια πολλαπλών αναγνώσεων

Η συμμετοχή στο διαγωνισμό διηγήματος «Κρίση, μια έννοια πολλαπλών αναγνώσεων» που προκήρυξε η εφημερίδα «Ο Φιλελεύθερος» στη μνήμη της Νίκης Μαραγκού ήταν μαζική και σ’ ένα βαθμό ανέλπιστη. Υποβλήθηκαν 113 κείμενα από ισάριθμους συγγραφείς.

Είναι παρήγορο που τόσοι πολλοί επίδοξοι διηγηματογράφοι έλαβαν μέρος στο διαγωνισμό. Είναι ενθαρρυντικό και μακάρι να συνεχίσουν. Η βαθιά οικονομική κρίση και οι συνέπειές της ίσως πράγματι να σπρώχνουν τους ανθρώπους προς τη δημιουργία, από πνευματική ανάγκη. Ίσως είναι και μια εναλλακτική μορφή αντίστασης και αντίδρασης απέναντι στη ζοφερή πραγματικότητα και την απαισιοδοξία που μας περιβάλλει.

Ορισμένα από τα κείμενα δεν πληρούσαν τους όρους του διαγωνισμού, ήταν π.χ. ποιήματα, άρθρα, δοκιμιακός λόγος. Mερικοί συμμετέχοντες κινήθηκαν στην επιφάνεια και περιορίστηκαν σε μιαν αναφορά στην οικονομική κρίση. Δεν αρκεί η καταξίωση ενός διηγήματος απλώς και μόνο με τη ρηχή αποτύπωση της κοινωνικής πραγματικότητας ή επιμέρους πτυχών όπως είναι το φαινόμενο της ανεργίας. Χρειάζεται μια λοξή ματιά, μια διαφορετική και ιδιαίτερη οπτική γωνία, πέραν των όποιων άλλων παραμέτρων που θα πρέπει να χαρακτηρίζουν το διήγημα. Οι περισσότεροι συμμετέχοντες κινήθηκαν παρορμητικά, από ανάγκη να πουν κι αυτοί την άποψή τους για όσα συμβαίνουν τελευταία γύρω μας. Κάτι που δεν είναι εξ ορισμού κακό. Αλλά αυτή η ανάγκη έπρεπε να μεταπλαστεί σε ιδιαίτερη δημιουργική πνοή και με όρους, βέβαια, λογοτεχνικούς. Πολλοί διηγηματογράφοι προσέγγιζαν το θέμα του διαγωνισμού μέσα από μια δακρύβρεχτη οπτική, μια πρωτόγνωρη συμφορά που έπληξε τον τόπο.

Και αναπόφευκτα παρέπεμπαν στο τραγικό 1974, την τούρκικη εισβολή και τις συνέπειές της, χωρίς βαθύτερη επεξεργασία του θέματος ή αναλώνονταν σε διδακτισμούς και ευχολόγια. Πάντως, κατέγραψαν την έντονη απαισιοδοξία και τη μοιρολατρία που σε μικρό ή μεγάλο βαθμό χαρακτηρίζει τα ευρύτερα κοινωνικά στρώματα.

Η Επιτροπή, σύμφωνα με την κρίση της, έχοντας γνώση ότι αυτή η επιλογή ενέχει πάντοτε έναν υποκειμενισμό, αποφάσισε με κριτήρια την ποιότητα της γλώσσας, την πρωτοτυπία του θέματος, την ιδιαίτερη οπτική ματιά του κάθε δημιουργού, το ύφος, την αφηγηματική δεινότητα να επιλέξει τα πιο κάτω 11 διηγήματα, χωρίς αξιολογική σειρά κατάταξης, για να συμπεριληφθούν στον συγκεντρωτικό τόμο που θα εκδοθεί από τον Φιλελεύθερο. Τα έντεκα διηγήματα που επιλέγησαν είναι: Ευρυδίκη Περικλέους Παπαδοπούλου «Ο μη γένοιτο», Δέσποινα Πυρκετή «Περίσσεια», Νόρα Νατζαριάν «Το λάθος», Κωνσταντίνος Κοκολογιάννης «Η φυσική της κρίσης», Κυριάκος Παπαδόπουλος «Η εξομολόγηση του συγγραφέα», Φώτης Φωτίου «Έμφραγμα», Έλενα Τορναρίτη ¨Η χώρα του Γέρασμου», Άντρια Σαββίδου «Το καθρεφτάκι», Χριστίνα Νικολάου «Ψωμί και γάλα», Γιώργος Χαριτωνίδης «Οδός Μπισκίνη 14», Μαρία Ιωάννου «Έρημος».

Η Επιτροπή αποφάσισε να αναδείξει ως καλύτερο το διήγημα της Ευρυδίκης Περικλέους Παπαδοπούλου «Ο μη γένοιτο». Εκφράζει τα συγχαρητήριά της σ’ όσους επιλέγηκαν να συμπεριληφθούν στην καλαίσθητη έκδοση με τα πιο αξιόλογα διηγήματα. Εκφράζει ακόμα τις ευχαριστίες της σε όλους τους συμμετέχοντες.
Η έκδοση με τα έντεκα διηγήματα διανθισμένη με μια σειρά από ακουαρέλες της Νίκης Μαραγκού που έκανε στην Αλεξάνδρεια το 2010 (φωτο) αναμένεται να εκδοθεί τον ερχόμενο Φεβρουάριο, που κλείνει ένας χρόνος από τον πρόωρο χαμό της σε τροχαίο δυστύχημα στην Αίγυπτο σε ηλικία 65 ετών.

Την κριτική επιτροπή αποτέλεσαν οι, Ζέλια Γρηγορίου (ακαδημαϊκός), Αιμίλιος Σολωμού (εκπαιδευτικός- συγγραφέας), Άννα Μαραγκού (αρχαιολόγος) και Μαρίνα Σχίζα (αρχισυντάκτρια πολιτιστικού Φιλελευθέρου).

Πηγή: http://www.philenews.com

Ίνγκο Σούλτσε: Οι δυτικογερμανοί δεν πήραν τίποτα από μας

των  Βαγγέλη Χατζηβασιλείου, Γιάννη Ν. Μπασκόζου.
Αυτός ο χαμογελαστός γερμανός αντιπροσωπεύει άραγε σήμερα όλους τους γερμανούς ή παραμένει ένας αμφισβητίας πρώην ανατολικογερμανός πολίτης; Ο λόγος του είναι γεμάτος σκιές και αντιρρήσεις και καθόλου δεν θυμίζει τη σιγουριά που νομίζουμε ότι έχουν οι γερμανοί. Ο Ίνγκο Σούλτσε από τα πρώτα γραπτά του εξέφρασε τον διχασμένο πολίτη που έχοντας την ατυχία να ζει στην ανατολική πλευρά της Γερμανίας βρέθηκε ξαφνικά και αναίμακτα, όπως τονίζει ο ίδιος, στην «όλη» Γερμανία. «‘Όλα τέλειωσαν χωρίς την αιματοχυσία που γνώρισαν η Ρωσία και η Κίνα υπό κομμουνιστικό καθεστώς. Μολοντούτο κανείς δεν ήταν σε θέση να φανταστεί την απότομη αλλαγή του 1989 ή το ότι τόσος κόσμος θα βρισκόταν στους δρόμους σε μια σχεδόν ανύποπτη στιγμή», λέει και σημειώνει ότι η αλλαγή του 1989 σηματοδοτεί υπό μια τέτοια έννοια την ημερομηνία γέννησης του σημερινού κόσμου: ενός κόσμου για τον οποίο δεν αποφασίζουν οι πολιτικοί, αλλά οι οικονομολόγοι.

Ο Ίνγκο Σούλτσε βρέθηκε στην Αθήνα για να παρουσιάσει το μυθιστόρημά του «Αδάμ και Έβελιν», που μόλις κυκλοφόρησε στα ελληνικά από τις εκδόσεις Καστανιώτη, σε μετάφραση Γιώτας Λαγουδάκου. Ο ίδιος συζητώντας ένα μεσημέρι με μια ομάδα δημοσιογράφων, σημείωσε ότι τα βιβλία του δεν έχουν πάντοτε ως τόπο της δράσης την Ανατολική Γερμανία: το πρώτο, επί παραδείγματι, εκτυλίσσεται στη Ρωσία ενώ το τελευταίο στην Ιταλία. Είναι, όμως, δύσκολο, συμπλήρωσε ο Σούλτσε, κάποιος που έχει γεννηθεί στο Μόναχο να γράψει όπως κάποιος που γεννήθηκε στην Ανατολική Γερμανία: «Δεν μπορώ να φτιάξω έναν χαρακτήρα που να προέρχεται από τη Δυτική Γερμανία – και το ίδιο ισχύει και κατ’ αντίστροφη φορά». Άλλωστε, όπως χαρακτηριστικά θα πει «στην πραγματικότητα, δεν υπήρξε ποτέ ένωση των δύο Γερμανιών, αλλά προσχώρηση της Ανατολικής στη Δυτική Γερμανία, που κατέστρεψε τη βιομηχανική υποδομή των Ανατολικογερμανών, διαιωνίζοντας τον διαχωρισμό ανάμεσα σε μιαν ανώτερη (τη Δυτική) και μια κατώτερη (την Ανατολική) Γερμανία».

Ο Σούλτσε παραμένει αριστερός. Νοσταλγεί, κατά κάποιον τρόπο, μια κοινωνία όπου το χρήμα δεν είχε καμία αξία. «Κανείς δεν σκεπτόταν να διαλέξει επάγγελμα με βάση το κέρδος, ούτε μπορώ να σκεφτώ ότι η υγεία ή η παιδεία είναι επάγγελμα κερδοφόρο». Ψέγει την αριστερά γιατί δεν θέλει να συμπορευτεί. Τονίζει ότι σοσιαλδημοκράτες, πράσινοι και Die Linke είναι η πλειοψηφία στη γερμανική κοινωνία. «Αν ήθελαν θα είχαν βάλει την Μέρκελ στη γωνία», λέει.
Κρίνοντας τη σημερινή Ευρώπη θα μιλήσει για ένα τείχος που έχει υψωθεί ανάμεσα στο Βορρά και τον Νότο της Ευρώπης, αλλά θα υπογραμμίσει ότι αυτό δεν είναι το βασικό. Για παράδειγμα, θα πει, «το φτωχότερο μισό των Γερμανών κατέχει μόνο το 1% του πλούτου της χώρας. Υπάρχει σε κάθε χώρα μια μειοψηφία που κερδίζει πολλά και μια πλειοψηφία που καλείται να πληρώσει αγόγγυστα. Από αυτή την άποψη, οι δύο πλειοψηφίες στη Γερμανία και την Ελλάδα έχουν κοινά συμφέροντα».

Νοσταλγία για την Ανατολική Γερμανία;

Είναι θύμα άραγε της Ostalgie, της νοσταλγίας για την Ανατολική Γερμανία; Ο Ίνγκο Σούλτσε θα το αρνηθεί κατηγορηματικά. Όπως τόνισε κατά τη διάρκεια της συνομιλίας του με τους δημοσιογράφους, ο όρος «νοσταλγία για την Ανατολική Γερμανία» αποτελεί επινόηση της ιδιωτικής τηλεόρασης και όποτε βρίσκεται ο ίδιος εκτός Γερμανίας έχει την αίσθηση πως κάποιος καραδοκεί για να του πει: «Θέλεις να επιστρέψεις στην Ανατολική Γερμανία». Παρόλα αυτά, ο Σούλτσε θα επιμείνει στον προβληματισμό του για τον τρόπο με τον οποίο καταστράφηκε η Ανατολική Γερμανία, τονίζοντας ότι «η Δυτική Γερμανία δεν θέλησε να πάρει τίποτα από τα θετικά της Ανατολικής όπως στα ζητήματα του δημόσιου χαρακτήρα της ασφάλισης, της ενέργειας, της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, της παιδείας και των σιδηροδρόμων».

Το Βιβλίο

Το «Αδάμ και Έβελιν» κυκλοφόρησε το 2008 στα γερμανικά και είναι η ιστορία ενός ζευγαριού του οποίου η ζωή θα αλλάξει ολοκληρωτικά αμέσως μετά την πτώση του Τείχους. Ο Αδάμ και η Έβελιν αντιπροσωπεύουν δύο εκ διαμέτρου αντίθετους χαρακτήρες: εκείνος πλησιάζει τα τριανταπέντε και απολαμβάνει την τέχνη του, που δεν είναι άλλη από την τέχνη της ραπτικής. Ο Αδάμ ράβει ρούχα για γυναίκες και τις κάνει να νιώθουν όμορφες. Το αποτέλεσμα θα είναι η ομορφιά να φουντώσει την ερωτική τους επιθυμία για τον μάστορα ο οποίος τις έχει βγάλει στο φως. Η εικοσάχρονη Έβελιν, που θέλει να αλλάξει εκ βάθρων τη ζωή της στην Ανατολική Γερμανία και να γίνει δασκάλα, θα εγκαταλείψει τον ταλαντούχο ράπτη όταν θα ανακαλύψει τον κρυφό ερωτικό του κόσμο, αλλά ο Αδάμ θα σπεύσει να την ακολουθήσει με ένα απαρχαιωμένο Βάρτμπουργκ (μοντέλο του 1961) στο ταξίδι της καλοκαιρινής φυγής της στην Ουγγαρία, διατρανώνοντας με όποιο μέσον διαθέτει την αγάπη του. Είναι η εποχή κατά την οποία οι Ούγγροι θα ανοίξουν τα σύνορά τους, επιτρέποντας το πέρασμα χιλιάδων Ανατολικογερμανών στην Αυστρία και από εκεί στη Δυτική Γερμανία. Ο Αδάμ θα πορευτεί από κοινού με την Έβελιν προς το δυτικό όνειρο και τη Βαυαρία (οι αλλεπάλληλες μετακινήσεις των ηρώων θα δώσουν στο «Αδάμ και Έβελιν» και μια διάσταση μυθιστορήματος δρόμου), αλλά δεν θα κατορθώσει να προσαρμοστεί ποτέ στους κανόνες της Δύσης. Πνιγμένος από τον οικονομισμό και την άκρατη πίστη στα υλικά, στενά ιδιωτικά συμφέροντα, που τον ζώνουν από παντού, καθώς και στερημένος από τη δυνατότητα να συνεχίσει να δουλεύει ως καλλιτέχνης, ο Αδάμ θα καταλήξει επιδιορθωτής σ΄ένα ιρανικό ραφτάδικο, για να βάλει στο τέλος φωτιά σε όλες τις ελπίδες του.
Αν ο Αδάμ και η Έβελιν είναι κάτι σαν τους πρωτόπλαστους, που διαπράττοντας το προπατορικό αμάρτημα θα υποχρεωθούν να χάσουν την αθωότητά τους, ο Αδάμ θα πνιγεί από τις μνήμες του για έναν τόπο ο οποίος χωρίς να του έχει προσφέρει την οποιαδήποτε πολιτική στέγη, είχε καταφέρει να του εξασφαλίσει μιαν αξιοπρεπή και εσωτερικά ισορροπημένη διαβίωση. Ο Αδάμ που πίστευε στον παράδεισο θα τον χάσει ενώ η Έβελιν που ζούσε μια ανούσια ζωή θα βρεθεί πολύ κοντά σε αυτόν. Και όπως θα πει ο Σούλτσε «αυτό που με ενδιέφερε ήταν η αλλαγή συσχετισμών, πώς διαφοροποιούνται οι σχέσεις Αδάμ – Έβελιν, πώς η αλλαγή των τόπων επιφέρει αλλαγή συναισθημάτων».

Πηγή:http://www.oanagnostis.gr